Tłuszcze trans to izomery, które powstają w wyniku uwodornienia (utwardzenia) olejów roślinnych. Jest to najbardziej szkodliwy dla zdrowia typ kwasów tłuszczowych. Spożywanie tego rodzaju tłuszczy sprzyja rozwojowi cukrzycy typu 2 oraz zwiększa ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Tłuszcze trans wpływają na obniżenie płodności. Są szkodliwe dla kobiet w ciąży oraz dla płodu.
Krótka historia
Tłuszcze trans zostały wynalezione w 1890 roku. Powstały one w procesie uwodornienia, czyli dodania atomu wodoru nienasyconych tłuszczów. Tłuszcze nienasycone szybko jełczeją w temperaturze pokojowej, dlatego częściowe ich utwardzenie miało za zadanie przedłużenie ich przydatności do użycia.
W 1911 roku Proctor & Gamble wykupił patent i zaczął “skracać Crisco” Crisco to tłuszcz piekarski na bazie warzyw. Tłuszcze trans zyskały dużą popularność za sprawą drugiej wojny światowej, kiedy zaczęło brakować masła, dlatego zaczęto konsumować produkty z margaryny w postaci stałej.
Utwardzone oleje roślinne, ze względu na szereg zalet, ale tylko tych w przemyśle spożywczym, szybko zyskały na popularności. Oferowały one możliwość wielokrotnego zastosowania. Można było na nim smażyć bez konieczności wymiany oleju. Taki tłuszcz nie dymi, nie wydzielał brzydkiego zapachu, był tani w przeciwieństwie do masła czy tradycyjnych tłuszczy roślinnych.
Gdzie występują
Tłuszcze trans występują naturalnie w żywności. Można je znaleźć w śladowych ilościach między innymi w mleku, maśle czy niektórych mięsach. Należy wystrzegać się takich produktów, jak:
- różnego rodzaju margaryny mieszanki margaryny i masła,
- herbatniki,
- ciastka,
- biszkopty,
- zupki instant,
- chipsy,
- hamburgery,
- frytki,
- pączki,
- batony,
- wafelki
- paluszki,
- krakersy,
- popcorn,
- majonezy,
- wyroby czekoladowe,
- lody,
- sery topione
- oraz wielu innych produktach przetworzonych.
Według dostępnych danych uważa się, że powinnyśmy spożywać nie więcej niż 1-2% tego rodzaju żywności w ciągu całego dnia. Niestety jak pokazują dane, potrafimy zjadać zdecydowanie więcej niezdrowej żywności, nie tylko w ciągu dnia, ale nawet w ciągu jednego posiłku.
Warto zwrócić uwagę, że czasem sami wytwarzamy tłuszcze trans we własnych domach. Tłuszcze trans powstają podczas długiego smażenia potraw, zwłaszcza na oleju już “wysłużonym”. Dlatego należy ograniczyć spożywanie produktów smażonych.
Jakie choroby powodują
Niestety, mimo że w przemyśle spożywczym tłuszcze utwardzone posiadają wiele zalet, są one bardzo niebezpieczne dla zdrowia. Ich nadmiar może powodować:
- wzrost stężenia „złego” cholesterolu,
- rozwój miażdżycy,
- zawału serca,
- udaru mózgu,
- rozwój choroby niedokrwiennej serca,
- rozwój otyłości,
- obniżenie płodności,
- zaburzenia owulacji,
- nadciśnienie,
- rozwój chorób nowotworowych,
- cukrzycę typu 2.
Niestety prawo nie nakazuje producentom żywności, podawania na etykietach zwartości kwasów tłuszczowych trans. Można to jednak sprawdzić, czytając składniki wykorzystane do produkcji żywności. O możliwej obecności kwasów tłuszczowych trans może świadczyć zapis:
“olej roślinny [tu nazwa oleju] częściowo – utwardzony/uwodorniony”
Niektóre kraje takie jak Kanada czy USA wprowadziły obowiązek znakowania żywności zawartością tłuszczów trans. Taki zabieg ułatwia konsumentom wybór produktów, w których nie zostały użyte tłuszcze utwardzone.