BMI, czyli Body Mass Index to wskaźnik, dzięki któremu możemy obliczyć pomiar masy ciała. Zwany również wskaźnikiem Queteleta II, wykorzystywany jest do określenia stopnia otyłości, jak i niedowagi. Stosuje się go również do oceny ryzyka chorób cywilizacyjnych takich jak choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca czy udar mózgu.
Wskaźnik BMI został opracowany przez belgijskiego statystyka Adolfa Queteleta, a upowszechnił się w latach 70. Był wtedy jedynym źródłem wiedzy na temat tego, czy nasza masa ciała jest prawidłowa. Na początku stosowano go jedynie do pomiaru masy ciała kobiet i mężczyzn. Po wprowadzeniu siatki centylowej można również mierzyć BMI u dzieci oraz młodzieży w wieku szkolnym.
Należy zwrócić uwagę, że BMI nie jest jedynym wskaźnikiem określającym nasz stan fizyczny. Mowa tutaj o wskaźniku ilości tłuszczu brzusznego, który może być podwyższony przy prawidłowym BMI. Może to świadczyć o otyłości brzusznej.
Skuteczność BMI
Wszystkie dane o zawartości tłuszczu są wartościami przybliżonymi. BMI nie jest wiarygodne dla osób, które uprawiają sport a powodem tego stanu rzeczy jest fakt, że grupa ta będzie miała zawyżoną wagę z racji dużej ilości tkanki mięśniowej. Body Mass Index nie jest również rekomendowany dla kobiet w ciąży.
W obecnych czasach wielu ekspertów kwestionuje użyteczność wskaźnika BMI, ponieważ wykazano, że ryzyko chorób czy przedwczesnej śmierci jest bardziej związane z rozmieszczeniem tkanki tłuszczowej, a nie masą ciała. Coraz częściej stosuje bardziej nowoczesne metody badań, takie jak pomiar fałdu skórnego, pomiar impedancji bioelektrycznej czy badanie rentgenowskie typu DXA.
Dzięki ocenie ryzyka zespołu metabolicznego można ocenić nasz stan zdrowia. Pomiaru dokonuje na podstawie 5 parametrów:
- ciśnienie krwi,
- stężenie trójglicerydów,
- poziom cholesterolu we krwi,
- obwód talii,
- stężenie cukru we krwi.
Na co zwrócić uwagę przy interpretacji wyniku BMI
- BMI stosuje się wyłącznie dla osób, które ukończyły 20 roku życia. W przypadku dzieci i młodzieży stosuje się siatki centylowe,
- Wskaźnik BMI nie jest stosowany dla kobiet w ciąży,
- BMI dla seniorów jest inne niż dla osób w wieku produkcyjnym, ponieważ osoby w podeszłym wieku mają obniżoną gęstość kości oraz masę mięśniową.
- W przypadku sportowców BMI nie uwzględnia różnicy pomiędzy masą mięśniową a masą tłuszczową.
Jak obliczyć BMI
BMI jest to wskaźnik bardzo prosty do obliczenia. To iloraz masy ciała i wzrostu, podniesiony do kwadratu.
BMI = masa ciała (kg) / wzrost*2 (m)
Normy BMI zostały opracowane w oparciu o dane opublikowane przez Światową Organizację Zdrowia. Na obecną chwilę stosuje się dwie klasyfikacje BMI – podstawową i rozszerzoną
Klasyfikacja podstawowa:
- poniżej 18,5 – niedowaga;
- od 18,5 do 24,99 – waga prawidłowa;
- od 25 wzwyż – nadwaga.
Klasyfikacja rozszerzona:
- poniżej 16 – wygłodzenie;
- od 16 do 16,99 – wychudzenie;
- od 17 do 18,49 – niedowaga;
- od 18,5 do 24,99 – waga prawidłowa;
- od 25 do 29,99 – nadwaga;
- od 30 do 34,99 – otyłość I stopnia;
- od 35 do 39,99 – otyłość II stopnia (tzw. kliniczna);
- od 40 wzwyż – otyłość III stopnia.
Normy BMI dla dzieci i młodzieży
Podstawę BMI nie jest rekomendowane dla dzieci i młodzieży. Jest to spowodowane tym, że zarówno masa ciała, jak i wzrost ulegają ciągłym zmianom. Dzieje się to za sprawą okresu dojrzewania, który trwa do około 16 roku życia. Wyliczenie BMI przy użyciu podstawowego BMI może przynieść błędne wyniki. Rozwiązaniem na ten problem są siatki centylowe.
Siatki te pozwalają porównać wagę dziecka do jego rówieśników o tej samej płci.
Normy dla dzieci i młodzieży
- poniżej 5 percentyli – niedowaga;
- od 5 do poniżej 25 percentyli – szczupłość;
- od 25 do poniżej 85 percentyli – waga prawidłowa;
- od 85 do poniżej 95 percentyli – nadwaga;
- od 95 percentyli wzwyż – otyłość.
Skutki za niskiego lub za wysokiego BMI
To ile wynosi nasza waga ma istotny wpływ na nasze zdrowie. Zbyt wysoka lub zbyt niska masa ciała może przynieść dla naszego zdrowia poważne konsekwencje.
Niskie BMI
Niedowaga objawia się nie tylko niską wagą, ale również bólami głowy, sennością, dolegliwościami trawiennymi, apatią, ogólnym osłabieniem, problemami z menstruacją, trudnością z koncentracją czy uczeniem się. Przyczyny niedowagi są różnie i nie należy ich kojarzyć jedynie z dietą silnie redukcyjną wegetariańską czy wegańską. Do przyczyn niedowagi można zaliczyć również:
- zaburzenie równowagi flory bakteryjnej jelit,
- zapalenie jelita grubego,
- predyspozycje genetyczne,
- choroby psychiczne takie jak lęki czy depresja,
- choroby pasożytnicze,
- nietolerancje pokarmowe,
- alergie,
- niewystarczającą ilość soków trawiennych,
- przyjmowanie niektórych leków.
Niedowaga znacznie częściej występuje w krajach słabo rozwiniętych.
Wysokie BMI
Z roku na rok problem z nadwagą i otyłością dotyka coraz większą ilość ludzi. Wynika on z zaburzenia równowagi pomiędzy przyjmowaniem a wydatkowaniem energii, która objawia się rozwojem tkanki tłuszczowej ponad normę. Jeśli taki stan utrzymuje się długotrwale prowadzi on do wielu powikłań w organizmie. Dlatego też bardzo ważne jest, aby na bieżąco sprawdzać stan naszego “otłuszczenia”, aby w razie konieczności podjąć odpowiednie kroki.
Długotrwała utrzymująca się nadwaga czy otyłość może skutkować wieloma problemami zdrowotnymi, takimi jak:
- choroby układu kostno- stawowego – takie jak ból kręgosłupa, wady postawy czy płaskostopie,
- zespół metaboliczny, na który składa się otyłość brzuszna, nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom glukozy we krwi oraz podwyższony poziom cholesterolu całkowitego i trójglicerydów,
- miażdżyca,
- problemy psychologiczne – depresja z powodu wysokiej wagi,
- nowotwory,
- bezdech senny,
- nadciśnienie tętnicze,
- choroba niedokrwienna serca,
- udar mózgu,
- cukrzyca typu 2.
W walce z nadwagę i otyłością bardzo istotny jest zdrowy styl życia. Dużą rolę odgrywa tu zbilansowana dieta oraz aktywność fizyczna.
BMI jest uniwersalnym wskaźnikiem, który w łatwy sposób pozwoli nam wyliczyć współczynnik masy ciała, dzięki dostępnym w internecie kalkulatorom. Należy zwrócić uwagę, że podane dane są wartościami przybliżonymi i należy je skonsultować z dietetykiem.